Eten opwarmen in de magnetron: hoe gezond is dat? - Gijs van de Hoef (2024)

Handig, makkelijk en snel. Dat is een magnetron zeker, maar wat gebeurt er met ons voedsel wanneer we het verwarmen in dat vierkante machientje?

Een lesje geschiedenis: de magnetron werd per toeval ontdekt rond de Tweede Wereldoorlog. Een onderzoeker werkte met actieve magnetische golven en merkte dat een reep chocola in zijn broekzak begon te smelten. Daarna deed hij enkele jaren experimenten met een ijzeren doos en microgolfstraling. In 1947 werd de eerste magnetron geleverd aan het leger. Sinds 1949 is de magnetron ook beschikbaar voor huishoudelijk gebruik.

Wat doet straling met je voedsel?

Al ons voedsel bestaat uit moleculen. Wanneer je voedsel in de magnetron verwarmt, gaan deze moleculen door elektromagnetische stralen sneller bewegen. Daardoor ontstaat warmte. Je kunt het vergelijken met wanneer je je handen heel snel langs elkaar beweegt, dan voel je ook dat deze warmer worden.

Omdat er in een magnetron gewerkt wordt met straling is het van belang dat de magnetron goed afgesloten is en het raampje van de magnetron geblindeerd. Dit zorgt ervoor dat onze ogen goed beschermd zijn. Behalve het advies om niet door het raampje te gluren, wordt ook aangeraden om minstens 30 centimeter afstand van de magnetron te houden wanneer deze actief is. Nu denk je vast: wat doet deze straling dan met mijn voedsel?

Wat gebeurt er met voedingsstoffen?

Het is goed om te weten dat elke manier van voedsel verwarmen effect heeft op de voedingsstoffen van de producten. Studies waarin diverse groentesoorten op verschillende manier verwarmd worden, tonen aan dat het sterk verschilt per product en per verwarmingsmethode hoeveel nutriënten er verloren gaan.

De tijd en temperatuur zijn van invloed op de mate waarin een product voedingsstoffen verliest tijdens het verwarmingsproces. Daarom blijven voedingsstoffen vaak juist het best bewaard wanneer voor de magnetron gekozen wordt in plaats van voor bakken of koken.

Het verwarmen van voedsel zorgt voor verlies van voedingsstoffen

Peulvruchten

Onderzoek met peulvruchten toont aan dat alle mineralen beter behouden blijven in de magnetron dan wanneer de peulvruchten gekookt worden in water. Dit komt doordat een magnetron in een relatief korte tijd een product kan verwarmen. Toch gaan ook bij het verwarmen in de magnetron vaak veel voedingsstoffen verloren. Wanneer je bijvoorbeeld rauwe bloemkool twee minuten in de magnetron verwarmt, verlies je al ruim 50% van de voedingsstoffen.

Het verwarmen van voedsel zorgt dus voor verlies van voedingsstoffen, ongeacht welke methode je gebruikt. Het verschilt per voedingsmiddel en per methode hoeveel voedingsstoffen er verloren gaan. Over het algemeen geldt echter dat hoe langer iets verwarmd wordt, hoe meer voedingsstoffen er verloren gaan. In dit geval wint de magnetron het dus van andere verwarmingsmethode.

Is de straling van een magnetron gevaarlijk?

Er is veel onderzoek gedaan naar de gezondheidseffecten van de straling van de magnetron op ons eten. Maar behalve dat veel voedingsstoffen door de verwarming, net als bij andere verwarmingstechnieken verloren gaan, zijn er geen betrouwbare studies die aantonen dat de magnetron voor negatieve gezondheidseffecten zorgt.

Er zijn echter kleine onderzoeken, zoals die van een Zwitserse onderzoeker die zichzelf en zeven andere blootstelde aan magnetronstraling en dat in verband bracht met beginnende kankercellen. Echter voldeed dit onderzoek niet aan de eisen en is daarom nooit in wetenschappelijke tijdschriften verschenen.

Niet radioactief

Verdere informatie op internet is vaak niet onderbouwd met bronnen. En grootschalig onderzoek ontbreekt. Wel weten we dat de microgolven in de magnetron niet radioactief zijn en dat ze ongeveer dezelfde kracht als een televisie of telefoon hebben. Tot nu toe heeft officieel onderzoek niet kunnen aantonen dat het verwarmen van maaltijden in de magnetron schadelijke effecten zou hebben voor je gezondheid.

Waarom heeft de magnetron een slecht imago?

Het gevaar van de magnetron schuilt waarschijnlijk ergens anders, namelijk niet in het apparaat, maar in datgene waar we het apparaat veelal voor gebruiken. Namelijk de kant-en-klare, lang houdbare magnetronmaaltijden van de supermarkt. Aan veel van deze maaltijden worden ten behoeve van de smaak en de houdbaarheid veel zout en suiker toegevoegd.

Daarnaast bevatten magnetronmaaltijden vaak weinig groente, weinig vezels en veel verzadigd vet. Gelukkig is het ook mogelijk om gezonde kant-en-klaar maaltijden te kopen, die elke dag vers bereid worden, vrij zijn van E-nummers en ook nog eens erg lekker!

Hoe is het verpakt?

Om op een ‘gezonde’ manier eten te verwarmen in magnetron is het belangrijk om rekening te houden met de verpakking van de maaltijden. Plastic verpakkingen kunnen stoffen bevatten die tijdens het verwarmen naar het voedsel lekken. Hoewel de hoeveelheden vaak minimaal zijn en onduidelijk is wat de gezondheidsrisico’s zijn, kun je voor de zekerheid, wanneer je maaltijd in plastic zit, deze overscheppen op een bord of in een ovenschaal. Zo beperk je eventuele risico’s.

Wanneer maaltijden in natuurlijk geproduceerde verpakkingen zitten, is er geen risico op lekken van ongewenste stoffen in de maaltijd.

Wist je dat Gijs bijna volledig is overgestapt op verpakkingen gemaakt van suikerriet, die 100% composteerbaar zijn? En dat deze verpakkingen gewoon in de magnetron kunnen?

Om te onthouden:

• Probeer groente zo kort mogelijk te verwarmen. Eet groenten die je rauw kán eten rauw. Verder blijkt uit onderzoek dat het stomen van groenten minimaal effect heeft op het verlies van voedingsstoffen.
• Gebruik bij het koken zo min mogelijk water omdat veel voedingsstoffen, vooral wateroplosbare vitamines, zoals vitamine C en B, verloren gaan in water.
• Vermijd kant-en-klaarmaaltijden die lang houdbaar zijn. Hier worden vaak veel ongezonde stoffen aan toegevoegd.
• Let op de verpakking: als maaltijden in plastic verpakt zijn, is het beter deze over te scheppen op een bord of in een ovenschaal. Natuurlijke verpakkingsmaterialen zoals suikerriet, kunnen zonder risico de magnetron in.
• Ten slotte, wanneer je de magnetron gebruikt voor het verwarmen van een maaltijd, zorg dan dat de gehele maaltijd goed verwarmd is om eventueel schadelijke bacteriën onschadelijk te maken.

Bronnen

1. 1. 1. Jiménez‐Monreal, A. M., García‐Diz, L., Martínez‐Tomé, M., Mariscal, M. M. M. A., & Murcia, M. A. (2009). Influence of cooking methods on antioxidant activity of vegetables. Journal of food science, 74(3), H97-H103.
   2. 2. Hefnawy, T. H. (2011). Effect of processing methods on nutritional composition and anti-nutritional factors in lentils (Lens culinaris). Annals of Agricultural Sciences, 56(2), 57-61.
   3. Voedingscentrum. Is eten opwarmen in de magnetron schadelijk?. Geraadpleegd op: 8-11-2021 op:https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/koken-en-bewaren/is-eten-opwarmen-in-de-magnetron-schadelijk-.aspx
   4. Bhunia, K., Sablani, S. S., Tang, J., & Rasco, B. (2013). Migration of chemical compounds from packaging polymers during microwave, conventional heat treatment, and storage. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 12(5), 523-545.